Dlaczego dziecko kłamie?

Kłamstwo u dziecka może przybrać różne postaci. Dziecko koloryzuje rzeczywistość i się przechwala, przesadzając z opowieściami; czasem zgrywa się albo unika pełnej odpowiedzi, chroniąc swoje sekrety; uczy się też mówić kłamstwa altruistyczne, bo wie, że prawda może zrobić komuś przykrość; wreszcie kłamstwo jest zawarte w tłumaczeniach się albo po prostu unikaniu odpowiedzi.

Powody, dla których dziecko kłamie, mogą być różne:

• dziecko chce uniknąć kary albo konsekwencji swoich działań,
• dziecko chce uniknąć nieprzyjemnych uczuć - wstydu, strachu, poczucia bycia gorszym,
• dziecko poszukuje uznania, akceptacji, zainteresowania jego sprawami,
• dziecko chce podnieść swoją pozycję w grupie (ma potrzebę poczucia przynależności),
• dziecko chce uzyskać jakieś korzyści, nagrody,
• dziecko chroni swoja prywatność,
• dziecko wykazuje lojalność wobec rodziny, rodzeństwa, przyjaciół,
• dziecko używa kłamstw do zabawy, “ubarwienia” codzienności;

Kłamstwo a budowanie relacji z dzieckiem

Kiedy zauważysz, że dziecko kłamie, zastanów się nad przyczyną. Dlaczego dziecko nie chce powiedzieć prawdy? Czy jest to wynik niezaspokojonej potrzeby, czy w ten sposób naśladuje najbliższe mu osoby dorosłe? Pamiętaj, że to zawsze rodzice są wzorem dla dzieci - również w byciu szczerym!

Czym innym jest białe kłamstwo albo kłamstwo altruistyczne, a czym innym kłamstwo powodowane strachem albo wstydem. Rolą rodziców jest więc pokazanie dziecku, jakie inne strategie pomogą mu zaspokoić poczucie bezpieczeństwa, akceptacji, przynależności. Po odkryciu przyczyny kłamstwa zastanów się: jak możesz zaspokoić potrzebę dziecka? Co podpowiedzieć dziecku, bu następnym razem inaczej zwracało uwagę na tę potrzebę?

Co możesz zrobić kiedy dziecko kłamie?

Bądź dobrym przykładem

Jeśli dziecko widzi, że jego rodzic kłamie na co dzień - samo będzie postępowania podobnie. Staraj się też być szczerym wobec dziecka: nie składaj obietnic, których nie możesz dotrzymać; nie opowiadaj cudownych historii o np. szczepieniu czy dentyście, wiedząc, że dziecko czekają zupełnie inne przeżycia. Nie chodzi o straszenie rzeczywistością, ale raczej przedstawienie faktów i okazania wsparcia dla trudnych emocji malucha.

Nie odbieraj kłamstwa jako podważanie Twojego autorytetu

Pamiętaj, że na ogół dziecko nie kłamie z intencją zranienia Ciebie. Zanim więc zdenerwujesz się się nieszczerością malucha, zastanów się, czy kłamstwo nie wynika z całkiem niewinnego powodu. Może dziecko kłamie, bo np. w ten sposób chce zwrócić na siebie uwagę?

Nie zawstydzaj

Czasem ciężko jest rozróżnić u dzieci kłamstwo a puszczanie wodzy fantazji. Warto jednak pamiętać, że wyśmiewanie dziecka za niestworzone historie wywoła u niego wstyd oraz zahamuje rozwój jego kreatywności. Z drugiej strony jeśli wiesz, że historia wydarzyła się naprawdę, jest jednak znacznie ubarwiona przez dziecko - nie nadawaj mu etykietki “kłamczucha”. Staraj się raczej zadać dodatkowe pytania, które pomogą odkryć fakty bez zawstydzania maluszka.

Sprawdź też:

Dziecko nieśmiałe, niegrzeczne, leniwe - dlaczego nie należy etykietować dzieci

Jak oduczyć się etykietowania dzieci?

Pokazuj dziecku skutki kłamstwa

Postaw na szczerość - powiedz dziecku, że jest Ci przykro, że Cię okłamało. Daj mu jednak szansę na to, by opowiedziało Ci historię jeszcze raz i doceń go za szczerość. Również przy czytaniu albo oglądaniu bajek wskazuj, jakie są skutki kłamania - jak traktują bohatera oszukani? Jak inaczej można było rozwiązać problem przedstawiony w bajce?

Wskazuj na inne strategie rozwiązywania problemów

Jeśli wiesz, jaki jest powód kłamstwa oraz jaka kryje się za nim niezaspokojona potrzeba - pokaż dziecku, jak inaczej można było rozwiązać ten problem. Ucz dziecku, że nie musi wstydzić się swoich emocji i potrzeb, że może zawsze przyjść do Ciebie ze swoim problemem.


Wskazuj dziecku, że największą szkodą dla kłamcy jest to, że inni tracą do niego zaufanie. Dlatego dla relacji międzyludzkich - a zwłaszcza relacji w rodzinie - ważna jest szczerość i szacunek do drugiej osoby.

Przeczytaj również: Jak (i czy) wyznaczać dziecku granice?