Niezależność kształtujemy u dziecka od samego początku. Nie przyjdzie ona wraz ze zdmuchnięciem osiemnastu świeczek na torcie. Dziecko, które nigdy nie miało okazji podjąć samodzielnie decyzji ani też odczuć jej konsekwencji, w przyszłości będzie zbyt niepewne siebie, by wykazać się niezależnością.

Bunt jako potrzeba rozwojowa

Są takie okresu w życiu człowieka, w których bardzo silnie odczuwa swoją indywidualność. Jednym z takich momentów jest wiek około dwóch lat, innym: okres nastoletni. Pojawia się wtedy silna potrzeba sprawczości i wpływu na swoje życie.

Jest to ważne, żeby zauważyć te potrzeby, a nie same oznaki buntu. Z jednej strony pozwolić dziecku na odczucie swojej autonomii. Z drugiej: nauczyć, że pewnych zasad nie można przekroczyć. Przeczytaj więcej tu: Jak radzić sobie z buntem dwulatka?

Zapewnienie bezpieczeństwa a przestrzeń do wyboru

Są oczywiście sytuacje, w których dziecko musi się podporządkować Twoim wymaganiom, by nie zrobiło sobie krzywdy (np. trzymanie się za rękę przy przejściu przez jezdnię, używaniu niektórych sztućców i narzędzi). Należy wtedy dostosować komunikat do możliwości poznawczych i temperamentu dziecka. Warto też pamiętać, by:

• określać jasno zasady; jeśli dziecko jest starsze: wyjaśniać powody decyzji.
• przy sprawach ważnych: łapać kontakt wzrokowy z dzieckiem i upewniać się, że usłyszało polecenie.
• być konsekwentnym (czyli: jeśli jest zasada, że w domu nie je się słodyczy przed obiadem, to tyczy się ona wszystkich - nie tylko dziecka).

Pamiętaj jednak, że jest wiele sytuacji, w których dawanie dziecku wyboru nie jest kwestią bezpieczeństwa.  Podobnie jest z uczeniem dziecka samodzielności - nie wszystkie zadania wymagają wyręczania malucha. Przeczytaj więcej tu: 4 zachowania hamujące naukę samodzielności u dziecka

Korzyści z dawania dziecku wyboru

1. Dziecko czuje, że jego pragnienia, potrzeby i emocje są brane pod uwagę.
2. Konfrontuje się ze swoimi potrzebami i możliwościami ich zaspokojenia.
3. Doświadcza skutków swoich działań, a z pomocą rodzica wyciąga z nich wnioski.
4. Uczy się różnych strategii działania.
5. Uczy się odpowiedzialności za swoje czyny.

Daj dziecku wybór

• Daj dziecku wybór z ograniczonych, zaakceptowanych przez Ciebie opcji. Pytaj dziecko, które buty chce założyć na podwórko; którą książkę chce poczytać; który samochód wybrać na prezent dla brata.
• Zamiast podawać gotowe rozwiązania, pytaj o jego pomysły. Gdy nie wie, jak złożyć zabawkę, zachęć go do podjęcia próby samodzielnego skompletowania części. Kiedy pyta, czy może zjeść całą paczkę chipsów, zachęć go do zastanowienia się: jakie mamy zasady w domu? czy myślisz, że zjedzenie całej paczki będzie zdrowe?
• Przyznawaj się do niewiedzy - ale zaprezentuj też otwartość na szukanie informacji i rozwiązań! Pokaż dziecku, że nawet nie będąc czegoś pewnym można sobie poradzić, szukając różnych źródeł informacji. Zapraszaj dziecko do wspólnych poszukiwań odpowiedzi w encyklopediach, internecie, programach TV.
• Unikaj nadmiernego pouczania. Oczywiście pewnych rzeczy musisz dziecko nauczyć. Są jednak czynności, w których nadmierne wtrącanie się rodziców niszczy kreatywność dzieci -  zwłaszcza zabawy i procesy twórcze (dzieci grają w grę planszową wg. innych zasad niż w instrukcji - ale jeśli się dobrze przy tym bawią, to po co ich pouczać?)
• Mów dziecku o swoich potrzebach. Jeśli dziecko chce podjąć inną decyzję niż Ty, wyjaśnij, dlaczego chcesz postąpić w określony sposób. Wysłuchaj też jego opinii. Zaprezentuj otwartość na kompromisy.
• Zachęcaj dziecko do rozwijania hobby i daj mu możliwość wybrania go. Możliwe, że będzie się zmieniać co kilka tygodni. Nie musisz więc każdorazowo kupować drogiego sprzętu na zajęcia; pokaż jednak dziekcu, że wspierasz jego zainteresowania. Tym bardziej, że hobby to też sposób na ośmielenie dziecka.

Wychowuj synów i córki na osoby zaradne - przeczytaj nasz tekst na Dzień Kobiet i Dzień Mężczyzn!