Dzieci wychowane w domu, w którym szanuje się drugiego człowieka i pokazuje jego wyjątkowość i niepowtarzalność, nie mają potrzeby porównywać się z innymi czy udowadniać, że zasługują na uznanie. Nie ulegają negatywnym wpływom. Potrafią za to mądrze uzasadniać swoje wybory. Otwarcie mówią o własnych osiągnięciach czy niepowodzeniach, są bardziej odporne na krytykę i z większym spokojem przyznają się do błędów. Takie dzieci potrafią asertywnie wyrazić swoje oczekiwania, są ciekawe świata.

Wskazówki dla rodziców, pomagające kształtować poczucie własnej wartości u dzieci

Chwal swoje dziecko konkretnie za dane zachowanie, cechę czy umiejętność. Nazywaj to, co widzisz, w danym momencie. Rób to często, jak tylko jest ku temu okazja i bezpośrednio po zaobserwowanym zachowaniu. W ten sposób nie tylko budujesz poczucie własnej wartości dziecka, ale i wzmacniasz pozytywne, pożądane zachowania, czy utrwalasz nawyki.

Obserwuj swoje dziecko, ukierunkowuj, ale w zgodzie z jego możliwościami i predyspozycjami. Pozwól dziecku być najlepszym w wybranej przez niego dziedzinie, daj szansę rozwijania jego pasji, a nie twoich wyobrażeń o tym, kim chciałbyś, żeby było, czy jakie miało zainteresowania.

Mów dobrze o dziecku, nie krytykuj, nie narzekaj. Chwal dziecko przy innych, dziel się swoimi sukcesami z innymi rodzicami. Pamiętaj jednak, aby nie porównywać go do rówieśników czy rodzeństwa.

Nie poprawiaj, nie udoskonalaj tego, co zrobiło dziecko. To nie znaczy, że nie możesz uczyć go, że można coś zrobić inaczej, lepiej. Pamiętaj jednak wówczas, aby najpierw docenić to, co dobrze zrobiło, a potem zaproponować coś jeszcze, np. Widzę, że posprzątałeś po sobie talerz. Brawo, to się nazywa samodzielność. Sprzątnij ze stołu jeszcze szklankę. Zamiast mówić: Dobrze, że odniosłeś talerz, ale zapomniałeś o szklance, postaraj się używać łączników: i, też, jeszcze, zamiast ale.

Pozwól dziecku uczyć się nowych umiejętności. Rób to w taki sposób, aby stanowiły dla niego wyzwanie, a nie przekraczały jego możliwości. W ten sposób dasz dziecku możliwość poczucia sukcesu i unikniesz niepotrzebnej frustracji.

Ćwiczymy poczucie własnej wartości

W celu skutecznego budowania dziecięcych charakterów istotne jest wdrażanie danej cechy, umiejętności czy kształtowanie określonego nawyku jednocześnie w środowisku przedszkolnym, jak i poza nim. Zadaniem nauczyciela jest odpowiednie przygotowanie rodziców w tym zakresie, ukierunkowanie ich działań, udzielenie wskazówek, a także zaproponowanie określonych zadań do realizacji w domu. Przedstawiamy propozycje kilku konkretnych ćwiczeń, zabaw w zakresie kształtowania poczucia własnej wartości u dzieci.

Wyjątkowy Ktoś. Celem zabawy jest wyrabianie umiejętności budowania pozytywnego obrazu na własny temat. Odrysuj kontur dziecka na dużym arkuszu papieru. Wspólnie zastanówcie się i wymyślcie jak najwięcej pozytywnych cech na temat dziecka. Pomóżcie mu wpisać ustalone cechy w kontur odrysowanego na papierze ciała. Poszczególne zdania można również wyrazić w postaci obrazka. Na początku niech dziecko samo wymienia pozytywne cechy. Podpowiedz dziecku, że wymyślone cechy mogą dotyczyć jego wyglądu, cech charakteru, umiejętności, zainteresowań itp. Kiedy zabraknie mu pomysłów, warto wówczas mu pomóc, uzupełniając wpis o twoje spostrzeżenia.

Najwspanialszy prezent. Celem ćwiczenia jest kształtowanie samoświadomości oraz akceptacja i pokochanie siebie takiego, jakim się jest, zrozumienie swojej wyjątkowości i niepowtarzalności. Na początku poinformuj dziecko, że przedstawisz mu dziś kogoś wyjątkowego, przyjaciela, którego otrzyma w prezencie. Najpierw postaraj się, nie używając imienia opisać w pozytywny sposób jego osobę. Następnie ukryj lustro w zakrytym pudle. Poproś dziecko, aby zajrzało do pudła, odpakowało prezent. Pozwól mu zrozumieć, że ono samo jest wyjątkowe.

Magiczne cukierki. Celem zabawy jest budowanie pozytywnego obrazu na własny temat oraz umiejętności pozytywnego mówienia o sobie. Na małych kolorowych papierkach zapiszcie niedokończone, pozytywne zdania, np.: Jestem wspaniała-(y) bo… Kocham siebie za… Potrafi ę świetnie… Mam piękny… Umiem dobrze… Znam się na… Młodszym dzieciom, obok napisów, możecie narysować malutkie symbole w postaci rączek czy buziek, które będą symbolizowały dane zdanie. Oczywiście, wcześniej przeczytajcie zdania i powiedzcie, co oznaczają konkretne piktogramy. Następnie w każdy papierek zawińcie cukierka i wrzućcie do pojemnika. Losujcie naprzemiennie cukierki. Każdy, kto wylosuje słodycz, czyta zdanie na papierku i kończy je. Rodzice pomagają dzieciom rozszyfrować zapisane zdanie, połączone z obrazkiem. Dzięki temu dzieci nie tylko ćwiczą umiejętność pozytywnego wypowiadania się na własny temat, czy budują samoświadomość, ale trenują pamięć. Warto zaangażować w tę zabawę wszystkich członków rodziny.

Najpiękniejszy portret. Ćwiczenie ma na celu kształtowanie samoświadomości w obrębie własnego ciała i akceptację swojego wyglądu. Poinformuj dziecko, że pokażesz mu dziś najpiękniejszy portret. Najpierw opisz w sposób pozytywny wygląd osoby przestawionej na portrecie (dziecko). Następnie zakryj oczy dziecku i zaprowadź je przed lustro. Odkryj oczy i przedstaw wyjątkową osobę na portrecie, którą jest jego odbicie w lustrze. Przyjrzyjcie się jeszcze raz odbiciu w lustrze, porozmawiajcie na ten temat. Zachęcaj dziecko do tego, aby samo odkrywało i mówiło o tym, co jest ładnego w jego wyglądzie. Możesz zachęcić je również, aby powiedziało sobie głośno, że się akceptuje i lubi takim, jakim jest.

Bank komplementów. Celem zabawy jest nauka mówienia i przyjmowania komplementów. W zabawie mogą brać udział wszyscy członkowie rodziny. Przygotujcie karteczki z numerkami, np. 1-3, lub w określonych trzech kolorach. Papierki wrzućcie zwinięte do pojemnika. Każdemu z numerków przyporządkowana jest kategoria, z jakiej osoba będzie mówiła komplement komuś innemu. Tak jak w zabawie z „magicznymi cukierkami”, możecie się posłużyć narysowanymi symbolami. Przykładowe kategorie: charakter, wygląd, umiejętności. W przypadku młodszych dzieci możecie zastosować prostszy wariant gry, pozostawiając wygląd i umiejętności (co potrafię zrobić dobrze?). Starsze dzieci można zachęcić do wymieniania również pozytywnych cech charakteru. Pamiętaj, aby najpierw sprawdzić, czy dzieci rozumieją znaczenie tych kategorii, podać konkretne przykłady komplementów. Losujcie naprzemiennie karteczki, zgodnie ze wskazówkami zegara. Osoba, która losuje, mówi komplement komuś, kto jest po jej prawej stronie. Ktoś, kto otrzymuje komplement, okazuje wdzięczność, nie tłumacząc się, nie wyjaśniając. Pamiętajcie, aby komplementy były szczere, adekwatne do danej osoby i konkretne.

Galeria umiejętności. Zabawa ma kształtować świadomość dziecka na temat jego umiejętności i pasji, zgodnych z zainteresowaniami i możliwościami. Obserwuj swoje dziecko. Zobacz, w czym radzi sobie doskonale, co jest jego mocną stroną. Doceniaj jego starania w określonej dziedzinie. Rób wystawy prac dziecka, organizuj teatrzyki, razem grajcie, śpiewajcie, tańczcie. Szczególnie istotne jest to w przypadku młodszych dzieci. Chwaląc dziecko, staraj się robić to konkretnie. Zamiast ogólnego stwierdzenia ładnie namalowałeś ten obrazek, postaraj się nazwać konkretnie poszczególne elementy, kolory, kształty. Zróbcie wystawę umiejętności wszystkich członków rodziny. Dzięki temu dziecku łatwiej będzie zrozumieć, czym jest wyjątkowość i niepowtarzalność.

Laurka dla ciebie. Celem ćwiczenia jest budowanie w świadomości dziecka wiary w jego możliwości i poczucia akceptacji ze strony rodziców. Rodzic odrysowuje dłoń dziecka. W każdy z palców wpisuje pięć pozytywnych informacji na temat dziecka. Następnie przekazuje laurkę dziecku, czyta i wyjaśnia.

Bajka o wyjątkowym chłopcu/dziewczynce. Ćwiczenie ma uświadomić maluchowi, jakie są jego mocne strony. Opowiedzcie dziecku bajkę, której głównym bohaterem będzie ono samo. W opowiadanie możecie wpleść prawdziwe prawdziwe zdarzenia z życia dziecka oraz wymyślone przygody. Postarajcie się, aby w opowiadaniu użyte zostały same pozytywne cechy dziecka. Opiszcie jego wygląd, charakter. Powiedzcie, co potrafi robić, jaki jest samodzielny, odważny, uczynny, pomysłowy itd.  Na koniec bajki zdradźcie imię głównego bohatera.

Budowanie poczucia własnej wartości w oczywisty sposób wiąże się również, a może przede wszystkim z czynnościami życia codziennego, dzięki którym dziecko może w prosty sposób wyrazić swoje „umiem, potrafię, dam sobie radę”. Dotyczy to nie tylko czynności samoobsługowych, operacji umysłowych, komunikacji, zabawy, ale również relacji z rówieśnikami. Warto przy tym pamiętać, aby to, czego uczy się dziecko, było na miarę jego możliwości psychicznych i fizycznych. Trzeba starać się, aby napotykane na co dzień trudności dziecko traktowało jako wyzwanie, wyzwaniem, z którym warto się zmierzyć, a nie jako trudny do pokonania problem.

Bliżej Przedszkola nr 5/maj 2014/Marta Drozd

Źródło: www.blizejprzedszkola.pl