Czym jest obraz własnego ciała?

Obraz albo wizerunek własnego ciała jest to umysłowa reprezentacja swojego wyglądu. Łączy się z wiedzą na temat budowy swojego ciała oraz działania jego elementów. Składają się na nią oceny dotyczące rozmiarów, funkcji i możliwości, a także myśli i uczucia odnośnie cielesności.

Obraz ciała jest kształtowany przez wiele czynników. Wcześniej wspomniane media należą do czynników społeczno-kulturowych. Innymi są np.: zmienne osobowości oraz czynniki poznawcze. I choć ciężko jest się uwolnić od ideałów piękna narzucanych nam przez media, to postawy rodziców mają bardzo duży wpływ na kształtowanie się wizerunku własnego ciała u dzieci w miarę ich rozwoju.

Pozytywny i negatywny obraz swojego ciała - na co wpływają?

Jak było wcześniej napisane, wizerunek własnego ciała łączy się nie tylko z myśleniem o swoim wyglądzie i emocjami z nimi związanymi, ale też z wiedzą o budowie i fizjologii. Dziecko, u którego kształtuje się prawidłowy obraz swojego ciała, uczy się rozpoznawać sygnały płynące z organizmu. W przyszłości będzie rozpoznawać zmęczenie, głód lub pragnienie. Będzie rozumieć też zmiany zachodzące w jego ciele, również te związane z rozwojem płciowym.

Przeczytaj też: Rozwój seksualny dziecka w wieku przedszkolnym

Dziecko, u którego rodzice kształtują pozytywny obraz swojego ciała, czują się pewniej ze swoim wyglądem. Ma poczucie swoich kompetencji i świadomość, ile jego ciało jest w stanie zrobić. Dzięki temu lepiej panują nad swoimi ruchami, działaniami. Ponadto postrzegają swoje kompetencje bez względu na płeć: ograniczenia związane ze stereotypowym postrzeganiem ról chłopców i dziewczynek są dla nich mniej istotne, znając skuteczność swojej fizyczności.

Dzieci, u których wykształcił się negatywny wizerunek własnego ciała, będą mniej pewne siebie. Często wyrastają na osoby niespokojne, izolują się od otoczenia lub budują mechanizmy obronne, mające na celu odwrócenie uwagi otoczenia od czegoś, co oni postrzegają jako wadę. W skrajnych przypadkach może dojść do zaburzeń odżywiania, skutkujących w otyłości lub anoreksji i bulimii.

Jak kształtować u dziecka pozytywny obraz swojego ciała?

Rodzice chcą, żeby ich dziecko było szczęśliwe - a akceptowanie swojego ciała odgrywa w tym bardzo ważną rolę, zwłaszcza w okresie nastoletnim. Zanim jednak nauczymy dziecko, jak sobie radzić z krytyką i negatywnymi emocjami, również u niemowlaków można kształcić pozytywne uczucia związane z ciałem.

Sprawdź też: 5 rad jak ośmielić przedszkolaka

Najmłodsze dzieci, z różnych względów związanym z prawidłowym rozwojem, potrzebują dotyku rodziców. Dziecko, które jest głaskane, przytulane, kołysane i noszone, dostaje od rodziców pozytywny przekaz oraz ma zaspokajane potrzeby, rodząc w nim poczucie bezpieczeństwa. Stały i łagodny kontakt fizyczny uczy, że ciało może być źródłem komfortu.

Starsze dzieci zaczynają interesować się swoim wyglądem i funkcjami poszczególnych elementów ciała. To wtedy warto zachęcać dzieci do odkrywania swojej siły fizycznej, możliwości i różnych form ruchu. Dobrze jest nauczyć dostrzegać i odpowiednio reagować na sygnały płynące z ciała - głód, pragnienie, zmęczenie. Maluch może też sam próbować określić wizerunek swojego ciała - przez uczęszczanie na zajęcia ruchowe, które dodatkowo pomagają badać granice możliwości ciała.

Kiedy dziecko zaczyna już rozumieć mowę, ważne jest zwrócenie uwagi na wypowiedzi o nim i do niego kierowane. Reaguj, jeśli ktoś kpi albo komentuje negatywnie wygląd Twojego dziecka. Warto też przedyskutować z dzieckiem, jak media kreują nasza rzeczywistość i że większość z wizerunków w nich przedstawianych jest niemożliwych do osiągnięcia. Naucz malucha, jak reagować na złośliwe komentarze ze strony np. rówieśników.

Zobacz też: Jak pomóc dziecku w walce ze stresem?

Uświadom dziecku jego wartość - związaną nie tylko z wyglądem, ale też cechami, talentami, itd. - tak by w przyszłości umiało postrzegać swoje pozytywne cechy, a nie ograniczyć się do zauważania niedoskonałości w wyglądzie.

Przeczytaj: Dam radę! - jak budować pewność siebie u przedszkolaka

Akceptuj siebie - Rodzicu

Okazuje się jednak, że nie tylko dziecko trzeba uczyć tego, czym jest i jak duże znaczenia ma obraz swojego ciała. Również rodzice muszą zrozumieć, że:

obraz własnego ciała jest zjawiskiem często niezależnym od tego, jak faktycznie wyglądamy,
posiadanie pozytywnego obrazu swojego ciała nie musi być równoważne z dopasowaniem do promowanego wyglądu przez media i społeczeństwo.

Pamiętaj, że martwienie się o wygląd to kwestia podejścia całej rodziny, a nie tylko dorastającego dziecka. Jeśli Twój maluch będzie tylko słyszeć, że narzekasz na swoje ciało, próbujesz wciąż nowych diet i ćwiczeń, nauczy się, że warto dążyć do ideału, który… jest nieosiągalny.

Może zainteresuje Cię też: Jak być dobrą mamą i szczęśliwą kobietą?