Skąd, dlaczego, co to? - poszukiwanie odpowiedzi przez przedszkolaki

Kilkulatki dopiero poznają rzeczywistość, czerpiąc informacje z tego, co widzą i słyszą od otoczenia. Budują pierwsze systemy wartości, w którym dzielą rzeczy na dobre i złe. Im starsze dzieci, tym bardziej pytania dotyczą usystematyzowania wiedzy. Jeśli nie zadbamy o to, by kilkulatek uznał nas za rzetelne źródło wiedzy i sądów, w przyszłości może chętniej zwracać się ku różnym mediom do zweryfikowania zebranych informacji.

Unikanie tematów, które dla rodzica są krępujące (jak np. seks), może wywoływać u dziecka wrażenie, że o tych sprawach nie powinno się rozmawiać. Tematy tabu mogą wywoływać u malucha lęk, wstyd. Brak wiedzy z kolei będzie się wiązał z tłumaczeniem sobie ich na różne, często nieprawidłowe sposoby.

Warto też pamiętać, że konfrontacja z pytaniami dziecka często wywołuje u rodziców nadinterpretacje, ponieważ traktują rozmowę jak dialog przeprowadzany z innym dorosłym. A czasem wystarczy dopytać dziecko, o jakie aspekty mu chodzi, bez wdawania się od razu w detale.

Sprawdź też: Jak rozwija się osobowość dziecka

Ton rozmowy

Po pierwsze, trzeba pamiętać, aby wiedza była dostosowana do wieku malucha. Im młodsze dzieci, tym lepiej, żeby wyjaśnienia odbywały się od ogółu do szczegółu. W ten sposób będziemy wprowadzać informacje, które dziecko jest w stanie zrozumieć, w sposób stopniowy.

Należy też zadbać o dialog, w którym unikamy oceniania oraz przerzucania na dziecko emocji - złości, frustracji, zakłopotania. Podchodząc do trudnych tematów spokojnie uczymy dziecko, że zdobywanie wiedzy oraz ciekawość świata są wartościowe. Jednocześnie nie zmuszajmy dziecko do przyjmowania wiedzy w momencie, w którym akurat nam pasuje. Możemy próbować podjąć temat przy okazji jakiegoś wydarzenia, z którym się wiąże, ale jeśli dziecko nie chce o nim rozmawiać - widocznie nie jest jeszcze na niego gotowe.

Zobacz też: Jak być empatycznym rodzicem?

Śmierć, zagrożenia światowe

Do trudnych tematów dotyczących zagrożeń i śmierci bliskich osób trudno podejść obiektywnie i bez emocji. Warto jednak postarać się określać wszystkie aspekty (łącznie z emocjami, które wywołują) w możliwie najprostszy sposób.

Jeśli tłumaczymy, czym jest atak terrorystyczny albo wojna, przedszkolakowi wystarczy informacja, że jest to wydarzenie, kiedy ktoś wyrządza krzywdę wielu osobom. Dobrze jest jednak uspokoić dziecko, że sceny widziane w TV - wojny, epidemie, zamachy - dzieją się daleko od niego. Wyjaśniając czym są dane sytuacje, ważne jest też uspokojenie przedszkolaka i wzmocnienie poczucie bezpieczeństwa.

Śmierć wyjaśnij w kontekście biologii: nasz organizm jest zużywalny i w pewnym momencie przestaje działać. Dobrze zaznaczyć, że jest to sytuacja nieodwracalna (unikajmy wyjaśniania, że ktoś tylko zasnął - możemy dziecku niepotrzebnie dać nadzieję, że za jakiś czas się obudzi).

Istotną kwestią jest też to, czy rodzice są wierzący. Może wyrazić nadzieję, że jeszcze kiedyś się zobaczy z osobami, które odeszły (w niebie, raju); że dla nich to dopiero nowy początek. Dobrze jest jednak zaznaczyć, że są to nasze poglądy i są osoby, które np. nie wierzą w życie po śmierci.

Seks, relacje damsko-męskie

Seksualność dziecka jest tematem, który u wielu rodziców wywołuje skrępowanie. Jeśli jednak od początku podejmuje się z nim tego typu rozmowy, dziecko w naturalny sposób poszerza swoją wiedzę w miarę dorastania. To u dorosłych ten temat wywołuje wstyd lub ekscytację - dla dziecka jest to tylko kolejny element w rozumieniu świata.

Tu również warto zaczynać od ogółu do szczegółu - nie należy dziecka dezorientować zbyt dużą ilością wiadomości na raz. Skąd się wzięło dziecko w brzuszku mamy? - Mama i tato się bardzo kochają, dużo się przytulali i sprawili, że w brzuchu mamy dziecko wyrosło z nasionka. Młodszemu dziecku taka informacja wystarczy - dopiero w momencie, jak będzie dopytywać o szczegóły albo poddawać w wątpliwość usłyszane kiedyś informacje, można stopniowo tłumaczyć różne aspekty rozmnażania.

Rozmowy o seksualności dotyczą również innych spraw. Można przy okazji pytań o seks poruszyć kwestie kobiecości i męskości, relacji męsko-damskich. Warto pytać dziecko, co ono już wie na tego typu tematy i ile z tego rozumie. Czasami dziecko chce wiedzieć tylko jedną, najistotniejszą dla niego w tym momencie kwestię.

Może zainteresuje Cię też: Rozwój fizyczny dziecka w okresie przedszkolnym

Różnice poglądowe

Przy okazji trudnych tematów warto uświadamiać dziecko, że każdy człowiek ma swoje prawa z których może korzystać, o ile nie narusza tym samym praw innego człowieka. Przykładowo: przy okazji rozmowy o religii warto dodać, że takie są poglądy mamy i taty, ale są ludzie, którzy wierzą w co innego; omawiając strajki i demonstracje można powiedzieć, że te osoby bronią swoich praw i mają do tego prawo, o ile nie krzywdzą innych ludzi.

Z czasem dzieci spotkają się z innymi poglądami, niż te, które mają ich rodzice. Dobrze jest go od małego uczyć tolerancji do innych, tak by później nie czuło się zdezorientowane.

Nie wiesz, jak rozmawiać na trudne tematy z dzieckiem? Możesz wykorzystać bajki terapeutyczne - więcej o nich przeczytasz tu: Bajki terapeutyczne dla dzieci