Czym są szacunek i tolerancja?

Tolerancja często jest zamiennie stosowana ze słowem szacunek. W obu chodzi o troskę o czyjeś dobro i uczucia, a także zachowanie nie potępiające inności.

Tolerancja jest to poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych (Słownik Języka Polskiego PWN). To postawa, gdzie do inności podchodzi się bez uprzedzeń, z otwartym i elastycznym umysłem. Tolerancja to nie to samo co zezwalanie na zachowania krzywdzących innych ludzi.

Kształtowanie u dziecka postawy poszanowania innych i ich wartości łączy się z rozwijaniem umiejętności krytycznego myślenia oraz postępowania w sposób odpowiedzialny społecznie. Więcej o krytycznym myśleniu przeczytasz tu: Myślenie krytyczne kluczową kompetencją przyszłości

Jak uczyć dziecko szacunku?

Na początku warto zapamiętać sobie zasadę: dziecko nie nauczy się tolerancji, jeśli samo jej nie doświadczy. Maluch wynosi wzory zachowań z domu, obserwując relacje rodziców z innymi, ale też przez zachowania najbliższych w stosunku do niego samego.

Traktuj dziecko z szacunkiem

Każdy człowiek ma prawo do bycia sobą, do rozwijania się w swoim tempie i realizowania swoich marzeń. Pozwól więc maluchowi na wyrażanie swoich myśli oraz uczuć, nie ignoruj jego potrzeb. Pozwalając na to, uczysz dziecko, że każdemu należy się szacunek - również tym młodszym i słabszym.

Równie ważne jest wzmacnianie poczucia własnej wartości u dzieci. Osoby, które lubią siebie i akceptują swoje niedoskonałości, na ogół są życzliwsze do innych ludzi. Nie mają potrzeby udowadniania innym, że są czegoś warte. Są w stanie zaakceptować błędy - zarówno u siebie, jak i u innych.

Więcej przeczytasz tu: Jak budować poczucie wartości u dziecka

Szanując dziecko, szanuj jego prywatności. I choć jest to kwestia szczególnie istotna w przypadku wychowywania nastolatków, to już mając przedszkolaka warto pamiętać, że niektóre kwestie roztrząsane publicznie mogą go upokarzać (typu: lęki nocne, moczenie się). Kilkulatek również ma prawo do prywatności, a pewne kwestie lepiej omówić w zaciszu domowym.

Bądź wzorem dla dziecka - szanuj innych ludzi

Maluch z obserwacji swoich rodziców wyciąga wnioski, a później takie same zachowania wciela w życie. Naśladując Twoje reakcje, potencjalne kłopotliwe albo po prostu nowe sytuacje prawdopodobnie będzie starał się przeprowadzić tak samo.

Swoim zachowaniem pokaż mu, że należy dbać o cudze dobra, szanować ich prawa oraz uczucia. Szacunek jest podstawą do budowania zdrowych relacji z innymi, tak samo jak empatia. Spełnianie w miarę możliwości potrzeb wszystkich członków rodziny uczy dziecka kompromisów oraz patrzenia na sprawy z innego punktu widzenia.

Zobacz też: Jak być empatycznym rodzicem?

Analogicznie: jeśli dziecko widzi, że w kontakcie z obcymi osobami zachowujesz się uczciwie i podchodzisz do nich bez uprzedzeń, samo też tak będzie postępować. Nie ma sensu wymagać od dziecka używania zwrotów grzecznościowych, jeśli sami ich używamy. Na początku tylko naśladując, po pewnym czasie niektóre zachowania staną się dla dziecka naturalne - ale tylko wtedy, jeśli “reguły” nie będą wymuszane przez osoby, które same tak nie postępują.

Rozmawiaj, tłumacz pojęcia

Szacunku dla innego człowieka dziecko uczy się przez to, jak jest traktowane w domu oraz poprzez naśladowanie zachowań rodziców. Są jednak kwestie, gdzie u malca wywołają burzę pytań - np. inny kolor skóry, niepełnosprawność, inny ubiór. Nie bój się trudnych tematów i odpowiadaj na jego pytania spokojnie. Zaznacz, że nasze społeczeństwo jest wielokulturowe, a każdy człowiek ma swoją wartość i należy mu się szacunek.

Zobacz też: Jak rozmawiać na trudne tematy z przedszkolakiem?

Pamiętaj też, że słowa mają ogromną wartość - sposób, w jaki opisujemy różne światopoglądy, często jest nacechowany słowami wartościującymi. Przy opisywaniu inności dostarczaj dziecku odpowiednich wyrażeń, które nie będą nacechowane negatywnie.