1. Założenia programowe

W życiu małego dziecka szczególną rolę przypisuje się jego umiejętnościom poznawania otaczającego świata, rozumienia go, dostrzegania związków w nim zachodzących i współdziałania. A tak wielu osobom przychodzi z trudnością nawiązanie i utrzymanie pozytywnych kontaktów z innymi ludźmi, włączenie się do grupy, wykazywanie zrozumienia,  wycofanie się i konstruktywne radzenie sobie  z problemami i konfliktami. Wszystkie te elementy są niezbędne, by sprostać wymaganiom, jakie przed dziećmi stawia świat. O tym, że wielu z nich nie radzi sobie z tymi wymaganiami nikogo nie trzeba przekonywać. Bardzo często koleżanki nauczycielki zgłaszają problem tzw. trudnych uczniów, którzy niepokoją nieprawidłowymi formami zachowań. Obserwowane zaburzenia w funkcjonowaniu tych dzieci mogą się ujawniać w relacjach z rówieśnikami, dorosłymi, z zadaniami oraz w relacjach z samym sobą. Rodzice potwierdzają taki stan rzeczy wskazując na bezradność, jaka temu zjawisku towarzyszy. Ignorowanie pierwszych problemów dziecka może w przyszłości doprowadzić do poważnych trudności wychowawczych, aż do nieprzystosowania społecznego włącznie. Jedną z form pomocy dzieciom przejawiającym tego typu trudności są grupy socjoterapeutyczne, gdzie podkreślana jest wartość terapii grupowej jako sprawdzonego i skutecznego sposobu przywracania normalnych stosunków dziecka z otoczeniem. 

Badania dowodzą (Geldard, Geldard, 2005, s.13), że uczestniczenie w działaniach grupy (a nie spotkaniach indywidualnych) rozwija u dzieci zdolność radzenia sobie z problemami emocjonalnymi, związanymi z zachowaniem, kontaktami społecznymi, zdrowiem psychicznym oraz problemami dotyczącymi procesu rozwojowego. Wskazane jest również, by grupy terapeutyczne tworzyły dzieci o różniących się od siebie osobowościach i zachowaniach. Najlepsze efekty, bowiem przynosi praca w zrównoważonym składzie, których członkowie zachowują się w sposób różnorodny. Taka różnorodność przyczynia się do powstawania w grupie żywych interakcji (tamże, s.105).

Wychodząc naprzeciw tym założeniom opracowałam Program socjoterapeutyczne dla dzieci przejawiających trudności wychowawcze „Kolorowy świat emocji”. Adresatami mojego programu będą dzieci 5 i 6 letnich, u których zaobserwowano stałe i wyraźne zachowania społeczne nie do przyjęcia dla innych oraz uciążliwe dla siebie.

 

2. Cele programu

 

Socjoterapia, jako metoda pracy w grupie, zakłada realizację    trzech podstawowych celów, które wzajemnie będą się przeplatać podczas prowadzonych zajęć. Są to cele terapeutyczne, cele edukacyjne i cele rozwojowe.

Cele terapeutyczne – rozumiane jako  tworzenie   możliwości   odreagowywania  emocji i napięć powstających na skutek wzrastania w urazowym otoczeniu, a także na skutek niepowodzeń szkolnych i społecznych oraz uzyskanie korekcyjnych doświadczeń   emocjonalnych pozwalających na zmianę wzorców zachowań i zmianę sądów poznawczych w  trakcie uczestnictwa w zajęciach. Zatem do  głównych celów terapeutycznych należy:
- stworzenie okazji do odreagowania napięć emocjonalnych;
- budowanie pozytywnego obrazu siebie;
- zwiększenie poczucia własnej wartości;
- zaspokojenie potrzeby bycie ważnym.

Cele edukacyjne – pozwolą  zdobyć  dzieciom  wiedzę  o  problemach  będących podstawowymi i aktualnymi dla grupy i obejmować będą:
- wzajemne poznanie się, integracja grupy;
- wytworzenie atmosfery bezpieczeństwa, zaufania i wsparcia;
-  ustalenie reguł i norm grupowych;
- nabywanie umiejętności wyrażania uczuć;
-  rozpoznawanie emocji u siebie i innych;
- rozwijanie umiejętności udzielania informacji zwrotnych;
- uświadomienie sobie, że uczucia mogą się zmieniać;
- ćwiczenie umiejętności koniecznych do wzięcia   odpowiedzialności za swoje zachowanie w kontaktach z innymi i   do panowania nad tymi zachowaniami;
- ćwiczenie umiejętności radzenia sobie z napięciem;
- pokonywanie lęku przed wystąpieniem publicznym;
- uczenie zachowań, które ułatwiają porozumiewanie się; 
- świadome i wolne od agresji radzenie sobie z konfliktami;