Estetyka - co to i dla kogo?

Pojęcie estetyki jest bardzo rozległe. W wąskim rozumieniu definiuje się go jako dziedzinę filozofii, której przedmiotem zainteresowania jest piękno.  Greckie „aisthetikos” oznacza „dotyczący poznania zmysłowego” oraz „wrażliwy” - stąd też jedno ze znaczeń to: wrażliwy na sztukę, piękno, harmonię.

Estetyka i sztuka powinny być dostępne dla wszystkich - również dla dzieci. Niektórym rodzicom może się wydawać, że pojęcia piękna i harmonii oraz brzydoty i chaosu są dla maluchów zbyt abstrakcyjne. Okazuje się jednak, że dzieci są więc w stanie doświadczyć przeżyć estetycznych, związanych z kolei z wrażeniami i spostrzeżeniami. W miarę rozwoju, spostrzeżenia stają się świadome i celowe, przekształcając się w obserwację. Są to procesy mające istotny wpływ na poznawanie przez dziecko rzeczywistości.

Wynika z tego, że rozwijanie poczucia estetyki u dziecka wpływa na pobudzanie i kształtowanie jego procesów spostrzegania/ obserwacji, a co za tym idzie: mowy, myślenia, poszerzania wiedzy o życiu. Można więc powiedzieć, że wychowanie estetyczne ma wpływ na rozwój poznawczy. Ponadto pełni ono funkcje moralno-społeczne i zdrowotne.

Wydawać by się mogło, że wyrabianie poczucia estetyki u dziecka wiąże się z kształtowanie u niego gustu - co wiele osób kojarzy tylko z eleganckim ubieraniem się. Nie jest to jednak jedyna dziedzina, w której wychowanie estetyczne ma znaczenie na rozwój dziecka.

Po co wyrabiać poczucie estetyki u dziecka?

Im większa wrażliwość, tym więcej możliwości dostrzegania urody i bogactwa świata. Dziecko jest bardziej chętne do śledzenia rozwoju i odkrywania mechanizmów rządzących różnymi zjawiskami. To z kolei wiąże się z otwartością na poznawanie nowych miejsc, ludzi i kultur. Działa to oczywiście w obie strony: obcowanie z szerokim spektrum ofert kulturalnych oraz podróże mają wpływ na wyrabianie poczucia estetyki, jednocześnie wzbudzając apetyt na poznanie kolejnych.

Sprawdź też: Jak uczyć dziecko tolerancji?

Obcowanie z elementami rzeczywistości, które dziecko rozumie jako piękne i harmonijne, sprawia mu radość. Proces kształtowania estetyki ma więc też funkcje zdrowotne: może relaksować, dawać poczucie satysfakcji, radość. Dodatkowo uczy dostrzegać piękno w codzienności i celebrować chwile.

Wrażliwość z jednej strony pozwala na zbudowanie silnych relacji z innymi ludźmi (silnie wiąże się z empatią), a z drugiej na wyrażanie siebie i budowanie swoich opinii. W końcu gust jest mocno związany z indywidualnymi poglądami. Dziecko, u którego od małego kształtuje się poczucie estetyki, jest później mniej skłonne do naśladownictwa, a bardziej świadome swoich opinii.

Sprawdź też: Dam radę! - jak budować pewność siebie u przedszkolaka

Poczucie estetyki wpływa na sposób, w jaki dziecko będzie w przyszłości budować swoją rzeczywistość: na wybór ubrań, wystrój wnętrza swojego domu i biura, często też na wybór elementów związanych z zainteresowaniami (np. książek, muzyki, gadżetów) oraz kształtowanie elementów przestrzeni wspólnej. Dodatkowo wiedza, na której będzie zbudowany gust, wpłynie na dopasowywanie przez niego przedmiotów do sytuacji (np. elementów wystroju do ich funkcji, stroju do okazji, itd.).

Kształtowanie poczucia estetyki w trzech krokach

Od czego więc zacząć wychowanie estetyczne dziecka? Zwróć uwagę na te trzy elementy:

1. Bogactwo przeżyć - Zabieraj dziecko do kina, do teatru, do muzeum, na pokazy i wycieczki. Pokaż, jak wiele oferuje obcowanie ze sztuką: ile jest kolorów i dźwięków, kształtów i form, zapachów i smaków. Ile pięknych rzeczy mogą stworzyć inni ludzie oraz ile cudów oferuje natura. Jednak zapewnienie bogactwa doświadczeń nie musi się wiązać tylko z tzw. “sztuką wysoką”. Wychowanie estetyczne możesz prowadzić też w domu! Jeśli więc wybierasz bajki, to nie tylko z Disney’a; jeśli zabawki, to nie tylko różowe Barbie i bohaterów Marvela; czytajcie książki z różnymi ilustracjami, słuchajcie piosenek z różnych gatunków… Im więcej doświadczeń i przeżyć estetycznych, tym bardziej otwarte będzie Twoje dziecko
2. Możliwość wyboru - Z czasem malec będzie chciał sam wybierać to, czego chce słuchać lub co oglądać. I choć nie zawsze będą Ci się podobały jego wybory, daj mu możliwość głębszego zapoznania się z daną rzeczą. Gusta zmieniają się nam przez całe życie - to, że kilkulatek chce ubierać się tylko na fioletowo nie znaczy, że tak będzie do końca życia. Pozwalając na wybór pokazujesz mu też, że szanujesz jego decyzje i doceniasz starania w rozwijaniu się w danej dziedzinie. Możecie omawiać interesujące go zjawiska i rzeczy, dyskutować na temat różnic w gustach i tolerancji wobec innych poglądów.
3. Podejmowanie aktywności twórczych - Kształtowanie estetyki wiąże się nie tylko z odbieraniem bodźców z zewnątrz, ale też z uzewnętrznianiem swoich przeżyć. Dlatego warto skorzystać z dzieckiem z zajęć plastycznych, muzycznych, teatralnych albo kulinarnych. Doświadczenia artystyczne wzmacniają przeżycia estetyczne, ale też pozwalają na swobodną ekspresję i uporządkowanie zdobytej wiedzy.

Przeczytaj: Jak muzyka wpływa na rozwój dziecka?

4 kreatywne zabawy plastyczne dla przedszkolaka