Polacy są najliczniejszą mniejszością narodową na Litwie. W sumie mieszka ich tam ponad 200 tys. i stanowią nieco ponad 6,5% ludności. Zadaniem polskich szkół jest wychowanie młodych tak, by pamiętali, o swoim pochodzeniu. Przeniesienie na kolejne pokolenia znajomości języka i polskich tradycji.

Na Litwie nie ma ustawy o mniejszościach narodowych, jednak obowiązuje ustawa oświatowa, która zakłada równe traktowanie wszystkich mniejszości narodowych. W 2011 r. został wprowadzony ujednolicony program nauczania języka litewskiego oraz obowiązkowy egzamin maturalny z niego. Wszystkie dzieci, niezależnie od tego czy uczęszczają do szkoły polskiej, rosyjskiej czy litewskiej, mają uczyć się z tego samego podręcznika. Na egzaminach nadal stosowane są ulgi dla uczniów polskich i rosyjskich. Jednak zmuszenie dzieci do zdawania matury z języka litewskiego na takim samym poziomie jakby to był ich język ojczysty, chociaż bardzo często mają one z nim pierwszą styczność dopiero w szkole. Komplikuje się im tym samym drogę do przyjęcia na bezpłatne studia, gdyż na Litwie szkoły wyższe są bezpłatne tylko dla najlepszych absolwentów szkół średnich.

Aby ułatwić dzieciom naukę języka litewskiego, rząd litewskim wprowadził obowiązkową naukę przez 4 godziny w tygodniu języka państwowego w przedszkolach mniejszości narodowych. W założeniu uczniowie rozpoczynający edukację podstawową, powinni dzięki temu posiadać przynajmniej minimalne zdolności językowe.

W szkołach mniejszości narodowych jest więcej przedmiotów szkolnych niż w szkołach litewskich. Dzieci dodatkowo uczą się tam m.in. języka ojczystego, polskiej literatury, historii, kultury narodowej itp. Nie mają jednak możliwości zdawania matury z języka ojczystego.

Polskie szkoły, by mieć chętnych do nauki w swoich murach, muszą być konkurencyjne i oferować wysoki poziom edukacji. Duża rywalizacja trwa zwłaszcza w dużych miastach. Ma to również związek ze zmniejszającą się ogólną liczbą uczniów. Okazuje się, że jednak, że oferta polskich placówek może być atrakcyjna nie tylko dla polskich dzieci. Anastazja, która jest rosyjskiego pochodzenia, przyznaje, że poszła do polskiego Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Wilnie ze względu na to, że reprezentowała wyższy poziom niż okoliczne szkoły rosyjskie czy litewskie.

Są jednak również inne problemy, z którymi muszą borykać się polskie szkoły. Bardzo potrzebne jest umożliwienie kontaktu dzieciom mieszkającym na Litwie z ich rówieśnikami z Polski, zarówno w formie kolonii jak i organizowania wymiany szkolnej. Wyjazdy takie pomagają doskonalić język, poznawać z bliska polską kulturę, styl życia. Pozwalają przede wszystkim uczynić polskość atrakcyjną w oczach młodych ludzi. Przede wszystkim to może ułatwić przekazywanie polskiej tożsamości narodowej.

tekst: Karolina Świgut / foto. K. Świgut, O. Hryvinska
Chili Traders Challenge - Baltica 2018 / www.chilitraders.com partnerzy: www.zatorland.pl / www.czasnamolo.pl
www.facebook.com/ChiliTradersChallenge/