Rola plastyki w rozwoju i wychowaniu dziecka
Plastyka łącznie z muzyką i literaturą dziecięcą stanowi podstawę wychowania estetycznego w przedszkolu, czyli kierowania rozwojem dziecka w tej dziedzinie. Wychowanie plastyczne w przedszkolu umożliwia dziecku aktywne obcowanie z różnymi rodzajami sztuki plastycznej i rozwija jego własną ekspresję zgodnie z potrzebami i zainteresowaniami, właściwymi dzieciom w wieku przedszkolnym.
Podstawową rolę w wychowaniu przedszkolnym odgrywa kierowanie rozwojem dziecięcej działalności plastycznej. Działalność ta, bowiem, podobnie jak zabawa, stanowi w wieku przedszkolnym potrzebę rozwojową i jedną z głównych form aktywności dziecka. Jej szczególne znaczenie polega na tym, że zespala procesy emocjonalne, poznawcze i motoryczne przebiegające na różnych szczeblach systemu nerwowego, a przez to przyczynia się do harmonijnego rozwoju osobowości dziecka. Ponadto działalność plastyczno -konstrukcyjna będąca powszechną potrzebą dzieci, stwarza szerokie pole dla ich własnej ekspresji i samorealizacji możliwości twórczych. Daje dziecku zadowolenie i radość, wzmacnia poczucie własnej wartości, niezbędne dla kształtowania się jego osobowości w działaniu i współżyciu z otoczeniem. Plastyka ma także duże znaczenie dla zdrowia psychicznego i rozwoju sprawności ruchowych dzieci zaspakajać ich potrzebę przeżycia, działania i manipulowania przedmiotami. W przypadku zaburzeń nerwowych lub motorycznych zajęcia plastyczne, a zwłaszcza malowanie palcami, stosuje się u dzieci jako środek terapii. Działalność plastyczno-konstrukcyjna wymaga operowania rękami, ale aktywizuje całą sferę kinestetyczną organizmu dziecka. Przyczynia się do rozwoju koordynacji wzrokowo-ruchowej, usprawnia czynności manualne. Daje pole ruchom ekspresyjnym przy kształtowaniu materiału plastycznego, przejawiających się w rozmachu, płynności, rytmie, zmianie tępa i siły.
W procesie kierowania rozwojem działalności plastyczno - konstrukcyjnej dzieci w przedszkolu stosuje się dwie główne metody. Polegają one na stwarzaniu warunków dla samodzielnych doświadczeń dzieci, budzeniu ich aktywności, potrzeby działania i eksperymentowania oraz wyrażania swoich przeżyć.
Pierwsza metoda swobodnej ekspresji połączona z wykonywaniem przez dzieci prac plastycznych na dowolny temat. Druga jest metodą zadań inspirujących, koncentrując ekspresje twórczą dziecka na tematyce proponowanej przez nauczyciela. Swobodna ekspresja jest wyrazem najbardziej osobistych przeżyć dziecka pozostawiających w jego psychice trwały ślad. Metoda zadań inspirujących ma na celu zarówno poszerzenie repertuaru tematycznego jak i wzbogacenie formy, kolorystyki i kompozycji wytworów dzieci, na suwając im problemy, które same muszą rozwiązać. Podczas działalności plastycznej w przedszkolu wykorzystywane są różne techniki. Techniki plastyczne służą pełniejszemu rozwijaniu twórczości plastycznej dziecka. Do podstawowych technik należą rysowanie i malowanie, wycinanie, układanie elementów na płaszczyźnie, a także lepienie, budowanie z klonków i konstruowanie. Rysowanie umożliwia dziecku odtwarzanie określonej treści w sposób szczegółowy i precyzyjny.
W pracy z dziećmi przedszkolnymi do rysowania wykorzystuje się:
- Kredki świecowe;
- Kredki drewniane;
- Pastele suche i olejowe.
Dzieci mogą też rysować węglem, patykiem na ubitej ziemi, kredą, na płaszczyźnie pokrytej farbą klejową, świecą, flamastrem, akwarelą. Malowanie rozwija wrażliwość kolorystyczną. Malować można nie tylko pędzlem, ale także kawałkiem gąbki, patykiem obwiązanym gazą. Malowanie daje możliwość szerokiego posługiwania się plamą i dokonywania prób mieszania farb. Układanki z elementów geometrycznych, stylizowanych, z tworzywa przyrodniczego(kasztany, żołędzie itp.) rozwijają zdolności kompozycyjne i dekoracyjne, pouczycie rytmu, symetrii. Podobną rolę spełnia stempelkowaniem za pomocą wzorów zrobionych z ziemniaka, korka itp. Lepienie z piasku, gliny lub innych materiałów kształtuje wyobraźnię przestrzenną i rozwija pomysłowość techniczną dzieci. Innymi technikami stosowanymi w pracy z dziećmi jest konstruowanie z różnego materiału, wydzieranie i wycinanie z papieru.
Wszystkie wyżej wymienione techniki plastyczne rozwijają u dzieci umiejętności manualne, uwrażliwiają na piękno i harmonię w otoczeniu. Przyczyniają się do odczuwania pozytywnych doznań estetycznych.
Literatura:
- Lewicka J., Zajęcia plastyczne z dziećmi klas początkowych
- Nasza Księgarnia, Warszawa 1963
- Łopatkowa M., Piękno w życiu dziecka
- PZWS, Warszawa 1970
- Cybulska – Piskorek J., Twórczość plastyczna dziecka w wieku przedszkolnym
- WSiP, Warszawa 1976
- Trojanowska A., Dziecko i plastyka
- WsiP, Warszawa.
Opracowała: Bożena Woźniakowska – Pędziwiatr