Dziecko po przyjściu na świat naturalnie przyswaja sobie te zdolności, które pozwolą mu przeżyć. Przyjmuje wartości, które są istotne dla osób z otoczenia. Niektóre zachowania i predyspozycje są wynikiem unikalnej mieszanki genów. Jest jednak wiele rzeczy, na które ma wpływ postępowanie rodziców.

Człowiek zaradny

Zaradny człowiek to ktoś, kto “radzi sobie w życiu”. Jest odpowiedzialny, pomysłowy, nie boi się wyzwań. Czy “zaradność” jest związana z płcią? Naszym zdaniem nie.

Mówi się, że nastolatkowie konfrontują dotychczasowe autorytety i opinie, często postępując na przekór temu, czego nauczyli ich rodzice. Z drugiej strony pewne zachowania zostają z nami na wiele lat lub na zawsze. Podobnie jest z cechami i predyspozycjami. Są takie, które, wykształcone u dziecka kilkuletniego, będą stanowić bazę do nabywania kolejnych.

O jakie wartości warto zadbać?

O jakie cechy (predyspozycje, umiejętności) chodzi? Między innymi o poczucie własnej wartości. O rozumienie swoich uczuć i potrzeb, jak również umiejętność radzenia sobie z negatywnymi emocjami (np. ze stresem). O zdolności do odczytywania emocji innych ludzi, empatię, które są podstawą do budowania pozytywnych relacji.

Przy czym warto zauważyć, że cechy te są wspólne dla różnych osób bez względu na ich płeć. “Dziecko”, “syn”, “córka” - w tym wypadku nie ma to znaczenia. Podstawą do wychowania w tych wartościach jest szacunek.

Zawstydzanie

Wyobraź sobie dwie sytuacje:

Chłopiec, który układa lalkę do snu, jest wyśmiany.

Dziewczynka, która układa tor dla samochodów, słyszy, że to zabawki “nie dla niej”.

Co się wtedy dzieje? Dziecko czuje wstyd. Przy kolejnych zabawach pamięta już, które są dla niego odpowiednie.

Te dwie sytuacje są krzywdzące nie tylko ze względu na przyuczanie dzieci do wykonywania konkretnych ról społecznych. Uczucie wstydu blokuje w nich potrzebę odkrywania. Obniża poczucie własnej wartości, wywołuje lęk przed popełnianiem kolejnych błędów (które przecież są ważne w procesie nauki!). Zawstydzanie jest tak samo krzywdzące jak przemoc fizyczna - przeczytaj więcej tu: Przemoc wobec dzieci - polskie realia.

Wychowanie córki

"Może się zdarzyć, że urodziłaś się bez skrzydeł, ale najważniejsze, żebyś nie przeszkadzała im wyrosnąć." Coco Chanel

Wychowując dziewczynkę, naucz ją:

• odpowiedzialności - ale nie tylko za obowiązki domowe i wychowanie potomstwa. Naucz ją brać odpowiedzialności za siebie, swoje decyzje oraz ich konsekwencje. To, że ma szanować czyjś autorytet nie znaczy, że musi się mu bezwzględnie podporządkować.
• wiary we własne możliwości - Pomóż jej rozpoznać swoje predyspozycje. Naucz, że ambicja nie jest u kobiet cechą negatywną. Wspieraj ją w podążaniu za marzeniami i wychodzeniu poza schematy.
• samowystarczalności - również w czysto technicznych kwestiach. Wiele kobiet obecnie mieszka samotnie. Umiejętność poradzenia sobie z podstawowymi usterkami domowymi (wymiana żarówki, skręcenie mebli) znacznie ułatwi jej radzenie sobie w przyszłości.
• świadomości swoich mocnych i słabych stron - Wrażliwość to cecha (nie wada), która jednocześnie nie wyklucza umiejętności racjonalnego podejmowania decyzji. Naucz córkę, że jej wartość nie ogranicza się do ładnego wyglądu. Że perfekcyjne nie istnieje, a piękno kryje się w różnorodności.

Zobacz też: 4 kroki do samodzielności przedszkolaka

Wychowanie syna

"Jedyną osobą, którą jest Ci przeznaczone się stać, jest ta, którą zdecydujesz się być".  Ralph W. Emerson

Wychowując syna, naucz go:

• odwagi w bronieniu swoich wartości - również w kwestii rozumienia ról społecznych. Naucz, że czasami trzeba działać poza schematami, jeśli chce się trzymać swoich zasad. Ale niezgoda na agresję nie jest równoznaczna z uległością.
• dbania o siebie - o swój wygląd i zdrowie (psychiczne, fizyczne). Minęły czasy, gdy zarośnięty macho był traktowany jako symbol męskości. Naucz syna, że nie musi wyglądać jak panowie pokazywani w TV, ale powinien dbać o swoje ciało i zdrowie. Naucz go też rozumienia swoich emocji i radzenia sobie z nimi.
• przyznawania się do słabości - Wspieraj naturalną wrażliwość i empatię syna. Naucz go, że nie musi być perfekcyjny, by mieć swoją wartość. I że proszenie kogoś o pomoc nie jest oznaką słabości.
• poczucia obowiązku - czyli odpowiedzialności na równi z innymi członkami rodziny za dom. Wdrażaj go w obowiązki dawniej rozumiane jako kobiece: gotowanie, sprzątanie. Jeśli w przyszłości będzie mieszkał sam, będzie umiał sobie poradzić. Jeśli z dziewczyną/żoną - łatwiej zbudują partnerską relację.

Przeczytaj: Ustalamy obowiązki domowe dzieci

Schematy widziane w domu

Pamiętaj, że tradycyjny wzorzec rodziny to tylko jedna z możliwości. To, że taki był obecny w Twoim domu, nie znaczy, że musisz go powielać (albo koniecznie zmieniać, bo tak ktoś napisał w internecie).

Są cechy, które ułatwią Twojemu dziecku wejście w dorosłość. By jednak je wykształcić, nie wystarczy codzienna litania mądrości. Jeśli mają być dla dziecka naturalne, musi się w nie wdrożyć - najlepiej w domu rodzinnym. Do tego potrzebne jest zaangażowanie obu rodziców.

Może zainteresuje Cię też: Jak być empatycznym rodzicem?