Z Ekologią za pan brat!
Z Ekologią za pan brat! Czyli KSZTAŁTOWANIE POSTAW PROZDROWOTNYCH I PROEKOLOGICZNYCH W PRZEDSZKOLU
Referat wygłoszony na Radzie Szkoleniowej
To już w przedszkolu należy rozpocząć kształtowanie postaw proekologicznych u dzieci. Ze względu na swoje bogactwo, różnorodność i zmienność -przyroda- jest niezmiernie interesującym tematem właśnie dla najmłodszych odbiorców. Stanowi dla nich bogate źródło wrażeń, przeżyć i aktywnego działania. Wszystko to sprawia, że o ochronie środowiska można rozmawiać już z małymi dziećmi. Przekazując im wiedzę na ten temat, rozwijamy wrażliwość i chęć działania na rzecz ochrony przyrody a także kształtujemy umiejętności praktyczne z nią związane.
Pozytywne postawy wobec przyrody w przedszkolu kształtujemy poprzez:
• praktyczne działania na rzecz ochrony środowiska. Będą to prace społeczno – użyteczne,
porządkowanie terenu, uprawa i pielęgnowanie roślin, zakładanie ogródków w salach, budowanie karmników, opieka nad pomnikami przyrody, uczestnictwo w konkursach i akcjach ochrony środowiska);
• obserwacje świata roślin i zwierząt;
• eksperymenty, które będą obrazowo przedstawiać procesy przyrodnicze i skutki ludzkiej ingerencji, wszelkiego rodzaju pokazy;
• opowiadania poruszające tematykę ochrony przyrody;
• gry i zabawy np.: terenowe, badawcze, gimnastyczne, zabawy rytmiczno – muzyczne;
• wycieczki i spacery;
• kontakt ze sztuka poświęconą przyrodzie (muzyką, obrazem, zdjęciem);
• twórczość plastyczną dzieci np. tworzenie kompozycji z zebranych darów natury itp.
Ważny jest bezpośredni i pośredni kontakt dzieci ze zjawiskami i obiektami przyrodniczymi, przekazywanie wiadomości o ekosystemach występujących w ich najbliższym środowisku, uzmysłowienie związków przyczynowo -skutkowych procesów przyrodniczych. Kluczowe jest tworzenie sytuacji, które sprzyjać będą rozwijaniu nawyków kultury ekologicznej i zdrowotnej. Będą uczyć oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych i maksymalnej ich ochrony a także umiejętności segregowania i wtórnego wykorzystania niektórych odpadów znajdujących się w najbliższym środowisku. Najskuteczniejszym czynnikiem aktywizującym dzieci jest kontakt z przyrodą, która z kolei jest bogatym źródłem przeżyć, wrażeń, doznań. Bezpośrednie zetknięcie dziecka z przyrodą wywołuje u niego chęć aktywnego działania, a także budzi uczucia opiekuńczości i przyjaźni wobec świata roślin i zwierząt. Niestety wciąż za rzadko, w pracy z najmłodszymi, wykorzystuje się najbliższe środowisko jako miejsce i środek edukacji ekologicznej, a tym samym obserwację i doświadczenie jako metody nauczania i uczenia się, poznawania i przeżywania jej bogactwa i piękna. Niezmiernie ważnym czynnikiem zbliżania dzieci przedszkolnych do przyrody i zaznajamiania ich z zagrożeniami ekologicznymi jest uczenie się przez przeżywanie. W przedszkolu jest wiele okazji do kształtowania u dzieci wrażliwości ekologicznej np. poprzez zaznajomienie dzieci ze światem roślin i zwierząt a także do uczenia ich dostrzegania i przeżywania piękna oraz do rozwijania potrzeby obcowania z nią. Dlatego przy różnych nadarzających się okazjach zwraca się uwagę dzieci na bogactwo łąk i pól, różne odcienie zieleni, majestat gór, bezkres morza, tajemniczość lasu, piękno liści pokrytych rosą. Wiele wzruszeń i niezapomnianych przeżyć dostarczają dzieciom ogrody pełne kolorowych kwiatów, wiewiórki przeskakujące z gałęzi na gałąź, małe żuczki czy mrówki wędrujące po trawie na zielonej łące. Uwrażliwienie dzieci na piękno i konieczność ochrony przyrody sprawia, że właściwie reagują na nieodpowiednie zachowanie się innych osób w stosunku do naturalnego środowiska. Musimy nauczyć nasze dzieci myśleć o wszystkim dokoła z szacunkiem. Ukazujmy im piękno przyrody ukryte w wielkiej różnorodności barw, kształtów, przystosowań, sposobów poruszania. Pamiętajmy, że żyjemy na planecie, która ma ograniczone zasoby i niemożliwe jest spełnienie wszystkich naszych zachcianek. Stawianie właściwych celów edukacji ekologicznej w przedszkolu i konsekwentna ich realizacja ma ogromne znaczenie. Jednym słowem, chodzi o ukształtowanie w dziecku postawy ekologicznej, która charakteryzuje się szeroką zdolnością percepcji wobec zjawisk przyrodniczych i społecznych, ciekawością świata i praw nim rządzących, świadomością i zrozumieniem powiązań, zależności i praw panujących w przyrodzie, odpowiedzialnością wobec wszelkich form życia, aktywnością, poczuciem więzi z przyrodą i ludźmi, szacunkiem dla różnorodności, tolerancji, odrębności biologicznej i kulturowej.
Również edukacja zdrowotna nabiera szczególnego znaczenia we wczesnym okresie życia dziecka. Bardzo ważne jest, aby była ona spoiwem pomiędzy wiedzą i doświadczeniami dziecka wyniesionymi z domu, a kompetencjami jakie powinno osiągnąć, wkraczając w dorosłe życie. Podstawą do osiągnięcia tego celu jest ścisła współpraca przedszkola z rodziną i najbliższym otoczeniem dziecka, które w toku socjalizacji przyswaja i utrwala postawy i zachowania pro –lub anty zdrowotne.
Proces wychowania zdrowotnego w przedszkolu można określić jako ciąg systematycznych, planowych i zamierzonych działań wychowawczych, powiązanych organicznie z rozwojem osobowości dziecka i procesem jego uspołecznienia. Przedszkole jest optymalnym miejscem dla rozpoczęcia działalności w zakresie edukacji pro zdrowotnej. Przebywając w przedszkolu wiele godzin, dziecko zdobywa podstawowe informacje i umiejętności niezbędne do wzmacniania zdrowia w sposób naturalny: w powiązaniu z zabawą, posiłkami, zabiegami higienicznymi, wypoczynkiem. Przedszkole w sposób planowy i zamierzony stwarza określone sytuacje wychowawcze wywołujące proces rozwojowy zdrowotnego wychowania dziecka, kieruje tym procesem, przekształca psychikę, nastawienie, postawy, poglądy i zachowanie się dziecka w sprawach łączących się ze zdrowiem i higieną. Rezultatem tego procesu wychowawczo – zdrowotnego będzie wiedza dziecka z zakresu ochrony zdrowia i higieny, przyswojenie nawyków higieniczno – zdrowotnych oraz ukształtowanie postawy w zakresie kultury zdrowotnej i zdrowego odżywiania.
W zakresie żywienia zadaniem przedszkola jest nie tylko racjonalne i regularne żywienie, lecz również wdrażanie dzieci do właściwego, kulturalnego spożywania posiłków. Dzieciństwo, to okres w życiu człowieka, w którym kształtują się jego nawyki oraz przyzwyczajenia i decydują o jego późniejszym stylu życia. Sposób żywienia dzieci wpływa na ich rozwój fizyczny, intelektualny, emocjonalny oraz na zdolność uczenia się. Zasoby, w które zostanie wyposażony młody organizm, są podstawą dobrego funkcjonowania przez wiele lat.
Podsumowując należy podkreślić, że przedszkole to najlepsze środowisko dla dziecka, by rozpocząć i wdrażać systematycznie podstawy wychowania zdrowotnego i proekologicznego.
Opracowała:
Joanna Stępień Makowiec