Dziecko w wieku przedszkolnym ma naturalną potrzebę wyrażania się w różnych formach ekspresji: w mowie, ruchu, geście, rysunku, śpiewie. Z uwagi na to, że w przedszkolu prowadzone są  zajęcia aktywizujące spontaniczną kreatywność dzieci, zabawa w teatr może być najbardziej interesującym i wyrazistym efektem tej pracy ujawniającym  doświadczenia i osiągnięcia dzieci.

Teatr jest dla dzieci rzeczywistością wyjątkową, w której wszystko może się zdarzyć a odtwórca roli ma okazję realizować swoje marzenia, by stać się kimś innym.  Wprowadzenie dzieci w świat sztuki poprzez zabawy teatralne przynosi im wiele korzyści, rozwija wyobraźnie, doskonali mowę, która staję się wyrazista i melodyjna, sprzyja umuzykalnieniu, rozwija płynność ruchów oraz zwiększa poczucie własnej wartości Jest również okazją do wspaniałej zabawy, dającej wiele satysfakcji. Udział dzieci w odtwarzaniu treści utworu skłania je do zapamiętywania, koncentrowania uwagi na określonej działalności, kulturze mówienia i zachowania się. Podczas zajęć z tej dziedziny przedszkolak maże dowiedzieć się, jak powstaje sztuka teatralna i wzbogacić swój słownik o takie pojęcia jak np. reżyser, rekwizyty, dekoracja, kostiumy, ruch sceniczny, drama czy pantomima.

Zabawy w teatr wywierają duży wpływ na postawy moralne dzieci, wyostrzają zmysł obserwacji, kształtują osobowość i rozładowują nagromadzone emocje. Każde dziecko w wieku przedszkolnym pragnie sukcesu i uznania. Właśnie przedszkolne zajęcia teatralne stwarzają ku temu najlepsze warunki. W wychowaniu dziecka trzeba kłaść duży nacisk na przeżycia emocjonalne – uczyć je cieszyć się i smucić, dostrzegać dobro i zło. Dziecko wcielając się w postać przeżywa losy bohaterów literackich, utożsamia się z nimi, często naśladując ich postępowanie. Pozytywny bohater, z którym dziecko spotyka się na spektaklu teatralnym, zdobywa jego uznanie, pomaga w zrozumieniu, dlaczego takie zachowanie jest dobre. Występowanie negatywnych bohaterów - bo i tacy istnieją w bajkach - ma także duże znaczenie uspołeczniające.

Tworzenie w przedszkolu mini spektaklów pomaga zrealizować zadania dydaktyczno-wychowawcze, służy uatrakcyjnieniu zajęć. Dobra, radosna zabawa dzieci, w której można dostrzec przekazywane im wartości wychowania teatralnego może być źródłem satysfakcji tak dla dzieci rodziców jak i nauczyciela.

W toku pracy pedagogicznej w przedszkolu wyłonił się  pomysł pracy opartej na edukacji teatralnej dzieci. Wieloletnie doświadczenia w przygotowywaniu dziecięcych przedstawień, teatrzyków, inscenizacji i rożnego występów utwierdzają nas w przekonaniu, iż teatr w przedszkolu to doskonała forma pracy. Pozwala on być dziecku aktorem, scenarzystą, choreografem, dekoratorem a nawet reżyserem. Mając na uwadze to, jak wiele walorów posiadają zabawy teatralne i fakt, iż sprawiają ogromną radość i przyjemność postanowiłyśmy opracować program pozwalający na szerokie wykorzystanie tej dziedziny sztuki w przedszkolu. Program autorski pozwoli na takie przybliżenie teatru, aby małe dzieci 3,4,5-letnie mogły poznać tajniki tej dziedziny sztuki. Sądzimy, że realizacja tego programu przyczyni się również do pełniejszego zaangażowania rodziców życie przedszkola i  umożliwi prezentację zdolności dzieci w  środowisku lokalnym.

„Często sama zabawa w teatr jest większym sukcesem niż sam występ przed publicznością”.
Rola inscenizacji:

• kształcenie uczuć, kształcenie postaw,
• kształtowanie wrażliwości estetycznej,
• kształtowanie świadomej dyscypliny,
• rozwijanie mowy i twórczego myślenia,
• ćwiczenie pamięci,
• rozwijanie zainteresowań czytaniem i teatrem,
• kształtowanie spostrzegawczości i umiejętności koncentracji.

Rodzaje inscenizacji:

• teatr wycinanek (sylwety),
• teatr lalek (kukiełki, pacynki, marionetki),
• teatr chiński – cieni,
• sąd nad negatywnym bohaterem,
• żywy plan – dzieci układają scenariusz,
• żywy teatr – improwizacja,
• inscenizacja utworów literackich.

Tok metodyczny – inscenizacja utworu literackiego.
1. Wybór utworu.
2. Kilkakrotne czytanie w celu zrozumienia treści.
3. Ćwiczenia w mówieniu z wyodrębnieniem wydarzeń.
4. Ćwiczenia z podziałem na role.
5. Podział ról z uwzględnieniem cech charakterystycznych przedstawionych postaci.
6. Zapamiętanie ról poprzez ćwiczeń (ćwiczenia emisji głosu – magnetofon, płyta z nagraniami).
7. Samodzielny wybór rodzaju inscenizacji.
8. Zaprojektowanie dekoracji i wykonanie jej.
9. Dobór odpowiednich rekwizytów.
10. Przygotowanie piosenek i tańców.
11. Opracowanie ostateczne scenariusza i wykonanie inscenizacji przez dzieci.

Formy pracy przygotowujące do wystąpień teatralnych:
A. Wzbogacanie słownictwa:

• rozmowy o codziennych sprawach,
• omawianie konkretnych sytuacji, ilustracji, przedmiotów,
• poznawanie synonimów wyrazów,
• układanie krótkich opowiadań.

B. Inscenizowanie sytuacji:

• np. rozmowa o modzie lub pogodzie
• rozmowa o kłopotach z dziećmi,
• dyskusja panów o samochodach.

C. Ruch:
spontaniczne zabawy taneczne.

• Metody dydaktyczne

werbalna (słowna): rozmowa, słuchanie utworów literackich, nauka tekstów
czynna: gra dramatyczna ( drama)
oglądanie spektakli teatralnych, wystąpień rówieśników, książek, czasopism, ilustracji, zdjęć

• Formy pracy

- grupowa
- zespołowa
- indywidualna

• Rodzaje aktywności

- literacka
- polonistyczna
- ruchowo-plastyczna
- muzyczna
- językowa
- społeczna

• Środki dydaktyczne:

- Literatura dziecięca
- Gry dydaktyczne
- Kasety magnetofonowe z nagraniami piosenek i krótkimi tekstami literackimi
- Kasety video
- Materiały plastyczne
- Płyty CD

2. DRAMA W PRZEDSZKOLU

Drama jest metodą, która umożliwia dzieciom poznawanie świata poprzez działanie. Pozwala na uwzględnienie możliwości psycho-ruchowych dzieci w wieku przedszkolnym, szczególnie dużą potrzebę ruchu... Drama nie jest aktorstwem, odbywa się bez scenariusza... Udział w dramie jest możliwy dla wszystkich, jedynym warunkiem jest emocjonalne wczucie się w rolę. Wszystko dzieje się jeden raz i jest wynikiem sytuacji improwizowanej. W dramie nie chodzi o uzyskanie efektów artystycznych. Niekiedy mało efektownie odegrana rola jest silnie przeżywana i przynosi głębokie efekty wychowawcze. Drama jest sposobem poznawania świata. Jest metodą pedagogiczną, w której wchodzenie w określone role, pozwala kreować rzeczywistość... W dramie dziecko musi wczuć się w postać, działać a nie grać (jak w teatrze).

Zajęcia dramowe:
1. Proste doświadczenia szczególnie przydatne na poziomie nauczania przedszkolnego rozwijające wrażliwość zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku, węchu oraz wyobraźnię.
- wprawki dramowe
- ćwiczenia dramowe
- gry
2. Gry dramowe: doświadczenia oparte na improwizacji i życiu fikcją. Mają swoje miejsce akcji, sytuację wyjściową , uczestnicy wchodzą w rolę. Całość ma charakter dramowy (np. na lotnisku oczekują rodziny na lecący samolot, który się spóźnia)
3. Teatr: zajęcia zorientowane na przedstawienia – spektakle, uczące poszukiwania)
4. Drama właściwa: zdarzenie, w skład którego wchodzą w/w trzy zajęcia. Jej celem jest zmiana nastawień i przekonań życiowych uczestników w wyniku odkrycia prawdy zawartej w sytuacjach improwizowanych.

Techniki dramowe

• Rozmowa – najprostsza (bycie w roli). Polega na dawaniu i przyjmowaniu odpowiedzi.
• Ćwiczenia pantomimiczne –  stosowany w pracy z małymi dziećmi. Sprzyja rozwijaniu plastyki ciała, koncentracji, fantazji np. rozwijanie kwiatu, mycie się, zmaganie z wichrem.
• Improwizacje – ma miejsce, gdy uczestnicy otrzymują role, temat i próbują działać zgodnie z postawionym zadaniem, jednak bez scenariusza. Oparte są często na opowiadaniu, utworze literackim.
• Inscenizacja – ma miejsce gdy zachodzi wyraźny podział na aktorów i publiczność.
• Rzeźba – zastygnięcie w bezruchu, naśladowanie jakiejś postaci, wymowa ciała, mimika ma komunikować uczucie lub sytuację.
• Żywe obrazy – najważniejsze wydarzenie zostaje uchwycone w bezruchu, np. las i śmieci.
• Film – stanowi kontynuację stop – klatki, akcja przebiega w tempie zwolnionym w najbardziej dramatycznym momencie.
• Rysunek – rysunek bohaterów, wyrażanie uczuć za pomocą technik plastycznych.
• Ćwiczenia głosowe – np. odgłosy przedmiotu, szelest kartek, skrzypienie butów, przesuwanie krzeseł.
• List – dla dzieci starszych - forma pisemna.
• Dziennik lub pamiętnik – dla dzieci starszychn - forma pisemna.

Opracowała: Ewa Kamer