I.  WPROWADZENIE

Żyjemy w czasach, w których książki są powoli wypierane przez inne, bardzo atrakcyjne formy spędzania wolnego czasu. Współcześnie wiele dzieci bez umiaru korzysta z komputerów, tabletów i innych nowoczesnych technologii komunikacyjnych, posługujących się głównie obrazem i dźwiękiem. W codziennym pośpiechu rodzice coraz rzadziej rozmawiają z dziećmi i mało im czytają.  Potwierdzają ten fakt dane statystyczne. Według raportu Biblioteki Narodowej – „Czytelnictwo Polaków 2016”, jedynie 47 % badanych zadeklarowało, że czyta swoim dzieciom, rodzeństwu lub innym domownikom. W coraz większej liczbie  gospodarstw domowych nie ma książek lub są jedynie podręczniki.

Źródło: BN 2014-2016

Zauważają ten problem również nauczyciele: ubożeje słownictwo dzieci i rozumienie języka, narastają trudności w formułowaniu dłuższych wypowiedzi, w wyrażaniu własnych myśli; przekazywaniu i odbieraniu istotnych informacji. Przyczyną tych trudności może być, w dużej mierze, fakt, iż dzieci coraz rzadziej obcują z książką.

A przecież czytanie rozwija pamięć i wyobraźnię, uczy języka i myślenia, poszerza wiedzę o otaczającym świecie, rozwija umiejętność słuchania. To tylko niektóre z wielu korzyści, jakie można by w tym miejscu wymienić. Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt związany z czytaniem dziecku: dzięki obecności drugiej osoby, tworzy się więź emocjonalna między czytającym, a odbiorcą. Dorosły staje się niejako przewodnikiem, który objaśnia świat, reaguje na dziecięce pytania i zachowania, zachęca do rozmowy. Mądra lektura przynosi wzorce właściwych zachowań. Dzięki czytaniu i rozmowie o problemach, które porusza książka, dziecko uczy się odróżniania dobra od zła, rozwija się jego wrażliwość moralna, co sprawia, że lepiej rozumie innych i potrafi budować pozytywne relacje z ludźmi. Kontakt ze słowem czytanym stwarza niepowtarzalną możliwość zastanowienia się nad wysłuchanym fragmentem tekstu, rozmowy, uzyskania od dorosłego odpowiedzi na nurtujące pytania. A zatem czytanie dziecku to najskuteczniejszy sposób wychowania człowieka z wyobraźnią, samodzielnie myślącego i mądrego, który będzie umiał sobie radzić w życiu.

Wiek przedszkolny to dobry czas, by kształtować u dzieci miłość do książek; ukazywać, że czytanie lub słuchanie bajek może przenosić nas w odległe miejsca; dostarczać niezapomnianych przeżyć; „leczyć” kompleksy i lęki, które gdzieś głęboko skrywamy. To także okres, w którym kluczowe znaczenie ma nauczenie dzieci poprawnego, bogatego i pięknego języka oraz swobody w posługiwaniu się nim. Codzienne głośne czytanie przez dorosłego jest niezwykle skutecznym sposobem zbudowania bogatego zasobu słów, nauczenia - bez żadnych formalnych lekcji i ćwiczeń - poprawnej gramatyki i składni, a także doskonalenia mowy. Wprowadzając codzienne czytanie, tak dom rodzinny, jak i przedszkole może pomóc dzieciom w  opanowaniu ojczystego języka. Te względy skłoniły mnie do napisania programu „Zaczarowany świat książek”, który jest moją propozycją rozwijania zainteresowań czytelniczych wśród przedszkolaków.

II. CHARAKTERYSTYKA I ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Program „Zaczarowany świat książek” opracowany został na potrzeby środowiska lokalnego w oparciu o:

• wyniki ewaluacji wewnętrznej przeprowadzonej w Publicznej Szkole Podstawowej w Gumniskach na temat czytelnictwa dzieci,

• obserwacje nauczycieli i rodziców.

Dostrzegając niemożność odwracania się współczesnej szkoły od nowoczesnych form przekazu i poznania świata, które dla wychowanków są bardziej atrakcyjne niż słowo zapisane między okładkami książki, program zakłada stosowanie technologii informacyjno – komunikacyjnych równolegle z tradycyjnymi metodami pracy z tekstem.

Założeniem opracowanego programu jest umożliwienie dzieciom poznania utworów literatury dziecięcej i rozwijanie zainteresowań czytelniczych poprzez jak najczęstszy kontakt z książką oraz spontaniczny udział w zabawach językowych.  Program uwzględnia potrzeby i możliwości rozwojowe dzieci w wieku 5 – 6 lat, realizowany będzie w roku szkolnym 2018/2019 w oddziale przedszkolnym przy Publicznej Szkole Podstawowej w Gumniskach. Zawiera szczegółowe zagadnienia, cele, metody, formy i środki realizacji, sposoby ewaluacji oraz załączniki, które ułatwią jego wdrażanie. Osobna część programu jest adresowana do rodziców i ma na celu aktywne włączenie ich do współpracy.

Podstawę prawną programu stanowi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r., poz. 356).

III. CEL GŁÓWNY I CELE SZCZEGÓŁOWE

Wiodącym celem programu jest wspieranie i rozwój czytelnictwa wśród dzieci w wieku przedszkolnym.

W ramach pracy z wychowankiem realizowane będą następujące cele szczegółowe:

• Zapoznanie z wybranymi utworami literatury dziecięcej.
• Doskonalenie umiejętności słuchania ze zrozumieniem.
• Rozwijanie umiejętności koncentracji uwagi.
• Kształtowanie nawyków czytelniczych, nabywanie nawyku dbania o książki.
• Budzenie zainteresowania książką poprzez ciekawe zabawy literacko-teatralne, wycieczki oraz atrakcyjny kącik czytelniczy w sali przedszkolnej.
• Rozbudzanie wyobraźni dzieci, wzbogacanie  języka.
• Rozwijanie i poszerzanie wiedzy o świecie.
• Odreagowanie napięć i stresów.
• Zapobieganie uzależnieniu od telewizji i komputerów.
• Przekazywanie za pośrednictwem literatury wzorców moralnych do naśladowania.
• Uczenie właściwego wartościowania, co jest dobre, a co złe.

Pracy z rodzicami towarzyszyć będą poniższe cele:

• Zapoznanie z programem edukacji czytelniczej „Zaczarowany świat książek”.
• Zachęcenie rodziców do głośnego i systematycznego czytania dzieciom.
• Uświadamianie, jakie korzyści dla rozwoju dziecka przynosi  wspólne, głośne czytanie książek od najmłodszych lat.
• Wzmacnianie więzi emocjonalnej między rodzicem, a dzieckiem.

IV. METODY, FORMY I ŚRODKI REALIZACJI

Aby osiągnąć zamierzone cele bardzo ważny jest właściwy dobór metod. Współczesna edukacja przedszkolna kładzie nacisk na nowy styl pracy z dzieckiem. Nauczyciel traktuje wychowanka jako partnera, pomaga mu w indywidualnym rozwoju. W tym celu działania edukacyjne powinny być skierowane na stosowanie różnorodnych metod, w tym metod aktywizujących. Z uwagi na charakter niniejszego programu dominować będą metody oparte na słowie:

• pogadanka, praca z tekstem literackim (opowiadanie, bajka, wiersz, baśń), metoda głośnego czytania, słuchowisko, rozmowa, objaśnianie, opis, instrukcje słowne, ćwiczenia językowe, zagadki.

Towarzyszyć im będą metody oglądowe wsparte wykorzystaniem nowoczesnych technologii informacyjno – komunikacyjnych:

• pokaz, film, prezentacje multimedialne, oglądanie książek, czasopism, ilustracji, zdjęć, spektakli teatralnych, wystąpień rówieśników.

Stosowane będą również metody praktycznego działania:

• zajęcia plastyczne, metoda samodzielnych doświadczeń, metoda zadań stawianych do wykonania, metoda kierowania własną działalnością dziecka.

Ponadto wykorzystywane będą metody aktywizujące:

• drama, burza mózgów, gry dydaktyczne, metoda projektów.

Formy pracy z dziećmi:

• indywidualna,
• grupowa,
• zbiorowa,
• wycieczki,
• zajęcia biblioteczne,
• spotkania z udziałem zaproszonych gości,
• sytuacje okazjonalne,
• zajęcia organizowane przez nauczyciela.

Do realizacji programu wykorzystywane będą następujące pomoce dydaktyczne: książki z ciekawymi ilustracjami (baśnie, bajki, wiersze, encyklopedie dla dzieci, książki popularno-naukowe), płyty CD ze słuchowiskami, plansze i ilustracje, materiały plastyczne, SMART TV, komputer z dostępem do Internetu, tablica dotykowa – aplikacja STORYBIRD do tworzenia własnych ilustrowanych książeczek, kukiełki, pacynki, pluszowy miś wyposażony w „Dziennik podróży”.

Autor: Marzena Bania

Dalsza część publikacji do pobrania poniżej.