Podstawa prawna

Zagadnienie dotyczące oceny nauczyciela jest szczegółowo opisane w  rozbudowanym art. 6a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karty Nauczyciela oraz w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2019 r. w sprawie trybu dokonywania oceny pracy nauczycieli, a także nauczycieli zajmujących stanowiska kierownicze. Temat rozbito na dwa akty prawne, które wzajemnie się uzupełniają. 

Kto jest oceniany?

Ocenie pracy podlega praca nauczyciela, oprócz pracy nauczyciela stażysty. To pokazuje, że zasady, o których będzie mowa dalej, dotyczą nauczycieli kontraktowych, mianowanych i dyplomowanych. Jeżeli chodzi o nauczyciela stażystę, to w art. 10 ust. 2 Karty Nauczyciela, czytamy, że osoba mającą wymagane kwalifikacje i rozpoczynająca pracę w przedszkolu stosunek pracy tworzy się na podstawie umowy o pracę na czas określony na jeden rok szkolny w celu odbycia stażu wymaganego do uzyskania awansu na stopień nauczyciela kontraktowego. Staż takiego nauczyciela kończy się oceną dorobku zawodowego. 

Sprawdź również: Najnowsze formy i metody współpracy przedszkola z rodzicami

Czas dokonania oceny

Ocena pracy nauczyciela może być sporządzona w dowolnym czasie, nie wcześniej jednak niż po upływie roku od poprzedniej oceny lub oceny dorobku zawodowego. Obowiązujące przepisy zniosły przymus przeprowadzania oceny co pięć lat. 

Kto jest uprawniony do złożenia wniosku o dokonanie oceny

Osobą uprawnioną do złożenia wniosku o dokonanie oceny pracy jest oczywiście nauczyciel, którego dotyczy ta sprawa. Ocena może być także sporządzona z inicjatywy dyrektora placówki. Poza nauczycielem i dyrektorem o przeprowadzenie procedury oceny pracy może wnioskować również: 

• organ sprawujący nadzór pedagogiczny, 
• organ prowadzący przedszkole, 
• rada przedszkola (o ile jest powołana), 
• rada rodziców.

W sytuacji, gdy ocena jest dokonywana na wniosek lub z inicjatywy dyrektora, lub organów wskazanych powyżej, dyrektor zobowiązany niezwłocznie zawiadomić nauczyciela o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy.

Zawiadomienie nauczyciela o rozpoczęciu oceny jego pracy musi mieć formę pisemną. 

Zakres oceny

Ocena pracy nauczyciela dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w art. 6 i art. 42 ust. 2 oraz w art. 5 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe w zakresie wszystkich obszarów działalności przedszkola. 

Ponieważ w rozporządzeniu z 2019 r. zrezygnowano ze wskaźników i kryteriów oceny sztywno wypisanych w przepisach wykonawczych, ocena pracy nauczyciela powinna mieć miejsce w odniesieniu do jego obowiązków wskazanych w normach prawnych.

Szczegółowy zakres oceny

Przepisem ogólnym jest art. 5 Prawa oświatowego, który stanowi, że „nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia”. 

Zapis ma raczej charakter klauzuli generalnej, która powinna być stosowana w korelacji z przepisem art. 6 i 42 ust. 2 Karty Nauczyciela. 

Podstawowe znaczenie ma tutaj art. 6 KN, który określa obowiązki nauczyciela. Są one następujące: 

• rzetelna realizacja zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz z podstawowymi funkcjami przedszkola: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez przedszkole,
• pomaganie każdemu uczniowi w jego rozwoju,
• rozwój osobisty,
• doskonalenie zawodowe – zgodnie z potrzebami przedszkola, 
• kształcenie i wychowywanie młodzieży w umiłowaniu Ojczyzny, w poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w atmosferze wolności sumienia i szacunku dla każdego człowieka, 
• dbanie o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

Z kolei art. 42 ust. 2 Karty Nauczyciela pokazuje, że w ramach swojego czasu pracy oraz ustalonego wynagrodzenia nauczyciel obowiązany jest realizować:

• zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze, prowadzone bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz, 
• inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych przedszkola, w tym zajęcia opiekuńcze i wychowawcze uwzględniające potrzeby i zainteresowania uczniów, 
• zajęcia i czynności związane z przygotowaniem się do zajęć, samokształceniem i doskonaleniem zawodowym.

Odpowiednio sporządzona ocena pracy powinna się odnieść do wszystkich wcześniej wymienionych elementów. W karcie oceny muszą znaleźć się informacje o sposobie realizacji ustawowych obowiązków przez nauczyciela i rezultatach jego działań. 

Ważne!
Zgodnie z art. 6a 1g Karty Nauczyciela na ocenę pracy nauczyciela nie składają się:

• jego przekonania religijne i poglądy polityczne, 
• odmowa wykonania przez niego polecenia służbowego, gdy wynikała ona z uzasadnionego przekonania, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia albo dobrem publicznym.
  

Termin sporządzenia oceny

Dyrektor przedszkola musi dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia złożenia wniosku przez nauczyciela lub właściwy organ. W przypadku oceny pracy dokonywanej z własnej inicjatywy dyrektor musi zakończyć procedurę w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy.

Okresy wydłużające termin dokonania oceny

Zdarzają się sytuacje niespodziewane, które przeszkadzają terminowe dokonanie oceny pracy nauczyciela. Z uwagi na takie zdarzenia ustawodawca przewidział możliwość wydłużenia terminu dokonania oceny. Jest to: 

• okres usprawiedliwionej nieobecności nauczyciela w pracy trwającej dłużej niż 14 dni,
• okres ferii wynikających z przepisów w sprawie organizacji roku szkolnego, a w przypadku nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnych – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych.
  
  
  

Jak powinna wyglądać ocena nauczyciela?

Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym:

• ocena wyróżniająca, 
• ocena bardzo dobra, 
• ocena dobra, 
• ocena negatywna.