Nauka samodzielności według zasad Montessori
Pedagogika Montessori jest coraz częściej wykorzystywana w przedszkolach i żłobkach. Metoda ta kładzie szczególny nacisk na wspieranie nauki samodzielności u dzieci - jednym z cytatów najchętniej powtarzanym za Marią Montessori jest Pomóż mi zrobić to samodzielnie. Czy jednak te zasady da się wprowadzić również w domu? Część z nich na pewno! Zobacz, jak wspierać naukę samodzielności dziecka poprzez stosowanie zasad Montessori.
Samodzielność w ujęciu Montessori
Według Marii Montessori, by człowiek mógł być wolny, musi być samodzielny. Włoska lekarka ściśle łączyła ze sobą trzy pojęcia: wolności, godności i niezależności. Przy czym samodzielność nie jest rozumiana jako “samowola”, ale prawo wyboru w obrębie ustalonych granic.
Samodzielność według zasad Montessori tyczy się również aktywnego uczestnictwa w życiu rodziny. Przekłada się na wykonywanie domowych obowiązków i traktuje nawet najbardziej banalne czynności jako okazję do nauki dla dziecka.
Najczęstsze zarzuty wobec zasad Montessori
- Podążanie za dzieckiem - czy oznacza danie dziecku zgody na “wchodzenie sobie na głowę”?
Wielu osobom założenia pedagogiki Montessori kojarzą się z bezstresowym wychowaniem, z samowolą. Warto jednak pamiętać, że metoda Montessori zakłada dawanie dziecku wolności w obrębie wyznaczonych granic. Dziecko ma zetknąć się ze wszystkim, co czeka go w praktycznym życiu - również z przeciwnościami, problemami do rozwiązania i wyznaczonymi granicami.
- Gotowe wzory zachowań a kreatywność dzieci
Niektóre techniki nauczania według zasad Montessori sprawiają, że dzieci szybko opanowują konkretne umiejętności. Błędem jest jednak nakładanie na dzieci wszystkich ograniczeń opisanych w metodzie. Dlaczego? Ponieważ metoda w oryginale była opracowana przez Marię Montessori dla dzieci upośledzonych umysłowo. Jej wychowankowie potrzebowali więc jasnych zasad funkcjonowania, by mieć poczucie bezpieczeństwa i nie działać chaotycznie.
Wolność w wyznaczonych granicach - czyli jak?
Rodzice, kochający swoje dziecko, chcą dla niego jak najlepiej. Pomagają mu, obsługują go, wyręczają w rozwiązywaniu problemów… często nie zdając sobie sprawę, że w ten sposób hamują naukę samodzielności.
Zobacz też: 4 zachowania hamujące naukę samodzielności u dziecka
Jak więc “wolność w wyznaczonych granicach” wygląda na co dzień? Daj dziecku wybór między dwoma, trzema możliwościami (Chcesz założyć skarpetki niebieski czy czerwone? Na deser chcesz jabłko czy banana?). Jeśli próbuje coś wykonać samodzielnie (stawia pierwsze kroki, siada, wiąże buty) - pozwól na to.
Takie zachowanie wymaga czujności, ponieważ z jednej strony rodzic ma dbać o bezpieczeństwo malucha i być dla niego wsparciem, ale z drugiej - powstrzymać się od wyręczania dziecka.
Przeczytaj: Dawanie dziecku wyboru jako podstawa do kształcenia niezależności
Zasady Montessori w domu
Ucz dziecko samodzielności, wykorzystując założenia Montessori! Mamy dla Ciebie kilka podpowiedzi, jak się do tego zabrać:
Dostosowanie przestrzenii
Według założeń Montessori przestrzeń wokół dziecka powinna być odprężająca, stymulująca do samodzielnej zabawy, harmonijna i estetyczna. Pokój/mieszkanie powinny:
- mieć miejsce na swobodne aktywności dziecka,
- mieć ograniczoną gamę kolorów (również zabawek),
- mieć elementy, sprzęty dostosowane proporcjonalnie do potrzeb dziecka.
To wykorzystaj!
- Meble dostosowane do dziecka: otwarte regały, niskie półki (zwłaszcza z zabawkami, książkami, ale też ubraniami malucha). Dostosowane do wzrostu malucha krzesełko i stolik do jedzenia przekąsek oraz krzesło przy stole, przy którym je rodzina. Nisko umiejscowione wieszaki na ubrania (np. kurtki).
- Sprzęt do wykonywania codziennych obowiązków dostosowany dla dziecka: własne naczynia (i dostęp do miejsca, gdzie dziecko może je odkładać); koszyk na odłożenie czapki i szalika; tzw. Learning Tower do wykonywania obowiązków w kuchni.
- Ograniczona ilość zabawek oraz miejsce przygotowane na to, by dziecko samo mogło je odkładać.
Może zainteresuje Cię też: Minimalizm w zabawkach - 6 powodów dla których warto go wprowadzić
Włączenie dziecka do codziennych obowiązków
Pokaż dziecku, jak wykonać pewne czynności i pozwól na samodzielne próby. Odpowiednio prowadzona nauka nowych rzeczy dzieciom kojarzy się z zabawą i poczuciem satysfakcji po spełnionym zadaniu. Zachęcaj więc dziecko do czynności samoobsługowych (mycie zębów, ubieranie się), ale też do pomocy przy obowiązkach domowych.
To wykorzystaj!
- Własny zestaw do sprzątania: mała miotełka, szufelka; ścierka w dostępnym miejscu; konewka do podlewania kwiatków w ogrodzie.
- Własny zestaw sztućców już dla kilkulatka.
Pozwolenie na próby i akceptacja błędów
Według zasad Montessori działanie i swobodne doświadczanie są najsłuszniejszą drogą rozwoju. Również przy wspieraniu nauki samodzielności pamiętaj o tym, by dać dziecku przestrzeń do próbowania, popełniania błędów i… brudzenia się.
To wykorzystaj!
- Kącik dla malucha, przeznaczony na różnego rodzaju “eksperymenty” - urządzony tak, by nie przerażały Cię brudna ściany i podłogi.
- Sprzęt do różnych czynności, dostosowany do wieku dziecka, np. plastikowa igła do szycia, tablica manipulacyjna Montessori.
Sprawdź: Na czym polega metoda Montessori?
